درباره محمد رشیدرضا | اصلاح‌گر دینی در تقریب مذاهب
تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۷۹۰۱۸۰
به گزارش‌گروه اطلاع‌رسانی ایرنا، جلوگیری از فرقه‌گرایی در میان مسلمانان و تلاش برای حفظ وحدت اسلامی و همسویی امت اسلامی همواره مورد توجه و تاکید بزرگان و اندیشمندان دینی بوده است. در طول تاریخ نیز افرادی بوده اند که نسبت به پیامدهای ایجاد تفرقه و اختلاف هشدار داده و راهکارهایی را نیز برای پیشگیری از آن ارایه داده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شیخ محمد رشیدرضا در خانواده ای سوری تبار و در روستایی اطراف طرابلس لبنان به دنیا آمد. پس از فراگیری درس های مقدماتی به حفظ آیات قرآن کریم پرداخت و سپس به طرابلس رفت و در مدرسه ابتدایی الرشیدیه که از مدارس دولتی عثمانی بود به تحصیل مشغول شد و علاوه بر دروس ابتدایی، زبان ترکی را نیز آموخت.
در ۱۲۶۰ خورشیدی به مدرسه الوطنیه الاسلامیه رفت که از مدارس پیشرو آن زمان و بنیانگذارش شیخ حسین الجسر (از علمای برجسته و پیشگامان نهضت عربی) بود. اما دیری نپایید که این مدرسه از طرف دولت عثمانی تعطیل شد. رشیدرضا برخلاف دیگر طالبان علم در کلاس های غیررسمی شیخ حسین الجسر حضور یافت و علوم شرعی، عقلی و عربی را نزد وی فرا گرفت. در همان زمان علم حدیث را نزد شیخ محمود نشابه آموخت.(۱)
آشنایی او با اسدآبادی و عبده
رشیدرضا با مطالعه نشریه عروه الوثقی با عقاید و دیدگاه‌های سیدجمال الدین اسدآبادی و محمد عبده آشنا شد. وی مکاتباتی با سیدجمال الدین اسدآبادی انجام داد و زمانی‌که شیخ محمدعبده به اتهام فعالیت های انقلابی علیه دولت عثمانی به بیروت تبعید شد و در آنجا حلقه های درس خود را در مدرسه السلطانیه بیروت آغاز کرد، حضور عبده در طرابلس، این فرصت را مهیا کرد تا با رشیدرضا دیدار کند.
سیدجمال‌الدین اسدآبادی توسعه نهضت اسلامی را در مبارزه با حکومت و نقد علنی می‌دید، دیدگاه‌های شیخ محمد عبده هم در توسعه نهضت اسلامی، توسعه تعلیم و تربیت بود، رشیدرضا با مطالعه اندیشه، روش و اصول این ۲ توانست، روش خاصی را در توسعه نهضت اسلامی و وحدت اسلامی ترسیم کند. او فعالیت‌های اسلامی و اجتماعی خود را از روستای قلمون زادگاهش آغاز کرد و در آنجا کلاسهای دینی و تفسیر آیات قرآن را برپا کرد.
پس از عزیمت محمد عبده به مصر، رشیدرضا نیز به آنجا رفت و در این کشور با همراهی عبده پس از تبادل نظرهای فراوان مجله المنار را با هدف توسعه وحدت و اصلاحات اسلامی و اجتماعی و پاسخ به شبهات طرح شده از طرف غربیان درباره اسلام و حرکت در جهت همسویی مسلمانان پایه‌گذاری کرد.
نقد و بررسی اسرائیلیات و روایات جعلی درباره اسلام، قرآن و پیامبر(ص) از جمله مباحثی به شمار می رفت که رشید رضا در مجله المنار به آن می‌پرداخت. او همچنین در مجله المنار بارها درباره گسترش مدارس تبلیغاتی مسیحیان که در کشورهای مختلف اسلامی به وسیله استعمارگران تاسیس می‌شد، هشدار می‌داد.
اساس فکری رشیدرضا درباره حکومت و خلافت
از نظر رشیدرضا، نظریه های سنتی درباره حکومت اسلامی در جامعه امروز ناکارآمد است. او آموزه های شورایی قرآن در عصر جدید را مناسب‌ترین محتوا برای حکومت اسلامی می دانست. یکی از مباحث جدی و مهمی که پایه تفکر رشیدرضا را تشکیل می داد، بحث درباره خلافت و جایگاه خلیفه در حکومت اسلامی بود. او شرعی بودن اساس حکومت در اسلام را با تاکید بر سنت پیامبر(ص) و اجماع مسلمین ضروری معرفی می کرد.
مساله شورا نیز یکی از مهم ترین و جدی ترین مسایلی بود که رشیدرضا به آن توجه ویژه‌ای داشت. او برای این که خلافت اسلامی با دموکراسی تطبیق داشته باشد و همچنین برای دور کردن خلیفه از استبداد با توسل به آیات شورا، حکومت شورایی را پیشنهاد می کند. آیه های ۳۸ سوره شورا و ۱۵۹ سوره آل عمران، مستندهایی بودند که وی در این ارتباط به آنها اشاره می کرد. درباره اهمیت شورا رشیدرضا می‌گوید: مشورت لازم و واجب است و لذا امام می تواند در جایی که نص صریحی از جانب خدا و پیامبر خدا (ص) وجود ندارد و نیز اجماعی بر آن موجود نیست، اقدام به مشورت کند.
بخشی از فعالیت‌های رشیدرضا به مبارزه با فعالیت‌های تبشیری و تبلیغاتی غربیان که از طرف استعمار حمایت می شد، مربوط می‌شود. وی ضمن توصیه علما و بزرگان اسلامی به راه اندازی مدارس مترقی و جدید برای مقابله با فعالیت‌های غربیان، خود نیز انجمن دارالدعوه و الارشاد را تأسیس کرد. وی نخست هنگام دیدار از کتابخانه هیأت مبلغان مذهبی آمریکایی در طرابلس در اندیشه تأسیس این انجمن افتاد و از این راه میخواست هم تبلیغات هیأت‌های مذهبی مسیحی را در کشورهای اسلامی بی اثر گذارد و هم واعظان و آموزگاران جوانی برای تبلیغ شعائر اسلامی تربیت کند.(۲)
از مهم‌ترین فعالیت‌های رشیدرضا وحدت، همگرایی و بیداری مسلمانان و کشورهای اسلامی بود. محور فعالیت‌های وی در این زمینه در سه شاخه انعکاس یافت؛ مقالات او در مجله المنار، سخنرانی و هشدارهایی که در محافل اسلامی و مکان های آموزشی ایراد می کردند و تألیف آثاری مانند الوحده الاسلامیه.
رشیدرضا در مجله المنار که گستره وسیعی را از جهان اسلام دربرمی گرفت، مقالات و یادداشتهای مختلفی به منظور نزدیک کردن مسلمانان به یکدیگر به نگارش درآورد. وی خطر صهیونیسم و توطئه‌های استعمارگران را به مسلمانان و اعراب هشدار می‌داد و خواستار وحدت اسلامی در قبال صهیونیسم و استعمار بود. (۳)
درباره نگاه رشیدرضا در خصوص اندیشه های سیاسی اسلام، نظریات مختلفی وجود دارد. حمید عنایت معتقد است که وی در این زمینه بیشتر دنباله روی محمد عبده و سیدجمال بوده است. تنها نکتهای که عقاید او را از تجددخواهان دیگر متمایز می کند، اصرار اوست بر سر اصلاح خلافت سنی و اعاده آن به شکلی که در صدر اسلام معمول بود. (۴)
رشیدرضا در خلال بیش از ۳۵ سال فعالیت و تلاش مداوم در پژوهش، نگارش، تألیف، سخنرانی در کنفرانسها و نشستهای مختلف، پایه گذار نهضتی شد به نام نهضت السلفیه که از یک طرف پایه گذار بسیاری از اصلاحات و رهایی از اسرائیلیات، احادیث جعلی، تحکمات مذهبی و نظایر آن بود اما از دیگر جهت از آن مایه عقلانیت عبده در او شاید نتوان نشان گرفت. هرچند نقش وی در طرح دوباره عناصری چون شورا، مصالح عمومی و وحدت اسلامی انکارناپذیر نیست.
آثار
المنار (تفسیر القرآن العظیم) تفسیری است در ۱۲ جلد که با آیه ۵۳ سوره یوسف پایان می‌یابد. از ابتدای قرآن تا آیه ۱۲۶ سوره نساء به انشای شیخ محمد عبده و املای سیدرشیدرضا است و پس از آن، رشیدرضا به پیروی از سبک شیخ محمد عبده، آن را تا سوره یوسف ادامه داده است. این تفسیر در میان تفسیرهای قرآن کریم دارای رویکردی سیاسی، اجتماعی و تربیتی است. از وی افزون بر تدوین المنار اثر قرآنی دیگری هم با عنوان الوحی المحمدی برجای مانده و به زبان فارسی نیز ترجمه شده است.
از آثار او در زمینه توجه به حقوق زنان در اسلام می توان به ۲ کتاب حقوق النساء فی الاسلام و مساواة الرجل بالمرأة اشاره کرد.
منابع
۱- عنایت، حمید: سیری در اندیشه سیاسی عرب، تهران: امیرکبیر، ۱۳۷۶.
۲- همان منبع
۳- همان
۴- همان
برچسب‌ها شیعه بیروت هفته وحدت طرابلس الوحدة الإسلاميةمنبع: ایرنا
کلیدواژه: شیعه بیروت هفته وحدت طرابلس شیعه بیروت هفته وحدت طرابلس
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۷۹۰۱۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
انتخابات مهم‌ترین نماد مردم‌سالاری دینی است
رضا رحیم‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه جمهوری به این معنی است که حکومت دارای پشتوانه مردمی بوده و مراجعه به آرای مردم در این نظام وجود دارد، افزود: لازمه تقویت نظام جمهوری این است که مردم بیش از پیش در صحنه‌های مختلف حضور داشته باشند و این بدان معنی است که مردم به سرنوشت خود اهمیت داده و حاکمیت نیز این زمینه را برای آحاد مردم در راستای تعیین سرنوشت خود فراهم کند.
رحیم‌پور با تاکید بر اینکه یکی از المان‌های مهم مشارکت مردم یا به عبارتی مردم‌سالاری و دموکراسی، بحث انتخابات است، اظهار کرد: این موضوع از این جهت حائز اهمیت است که در عرصه انتخابات مردم به جمهوریت معنی بخشیده و خود را در سرنوشت‌شان دخیل دانسته و در این عرصه به طور غیرمستقیم در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها مشارکت می‌کنند.
وی با بیان اینکه بی‌تردید در همه جوامعی که ساختار جمهوریت دارند، نمی‌توان به همه آحاد مردم به دلیل وجود محدودیت، مسؤولیتی سپرد، ادامه داد: راهکار منطقی مشارکت و دخالت مردم در بحث حکمرانی و قانون‌گذاری، بحث انتخابات است. مردم در انتخابات از جانب خودشان نمایندگانی انتخاب کرده و به آنها در بحث مقررات، قواعد اجتماعی و همه معاهدات بین‌المللی وکالت می‌دهند تا از جانب آنها نمایندگی کنند.
دبیر حزب موتلفه اسلامی استان زنجان با یادآوری اینکه با توجه به اهمیت انتخابات، همه آحاد مردم باید این تکلیف را بر خود بدانند که از این حق قانونی خود استفاده کنند، تصریح کرد: حضور نیافتن در این عرصه و بی‌تفاوت بودن به این موضوع مهم، در درجه اول ظلم به خود است و در ثانی حقوق شهروندی را زیر پا می‌گذاریم.
رحیم‌پور، بالاترین ارزش جمهوریت نظام کشور را برخورداری از پشتوانه اسلامی آن دانست و خاطرنشان کرد: این بدان معنی است که علاوه بر آرای مردم و مردم‌سالاری، بحث اسلامیت و مشروعیت این نظام مطرح است.
وی با یادآوری اینکه شاکله نظام این است که با کمک خود مردم به سمت گفتمان‌های انقلاب که همان عدالت به عنوان مهم‌ترین پایه و اساس نظام است، حرکت کند، عنوان کرد: در این راه همه مردم باید مشارکت داشته باشند که یکی از راه‌های مشارکت مردم این است که نمایندگان را به خوبی انتخاب کنند.
دبیر حزب موتلفه اسلامی استان زنجان با یادآوری اینکه در آستانه دور دوم دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی قرار داریم، اضافه کرد: دور اول این انتخابات در اسفندماه سال گذشته و باوجود همه ترفندها و توطئه‌های دشمنان، با شکوه هر چه تمام‌تر برگزار شد، لذا برای تکمیل این مشارکت در استان زنجان مردم باید در دو حوزه انتخابیه زنجان و طارم و خدابنده دوباره پای کار بیایند تا دور دوم نیز همانند دور اول باشکوه برگزار شود.
رحیم‌پور با تاکید بر اینکه نماینده اصلح از دو جنبه خصوصیات فردی و از جنبه تخصص فرد حائز اهمیت است، متذکر شد: نماینده مجلس باید سلامت نفس داشته و آلوده به برخی مسائل از جمله مباحث اقتصادی نباشد. همچنین نماینده باید حائز تعهدات فردی و اخلاقی باشد.
وی یادآور شد: علاوه بر این، نماینده باید تخصص لازم را برای ورود به مجلس که کرسی بسیار حساسی است، عهده‌دار خواهد بود؛ چرا که ساختار دو قوه قضائیه و مجریه از قوه مقننه استخراج می‌شود و به تعبیر امام راحل این قوه در رأس امور قرار دارد.
کد خبر 6094873
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند